Kim Dũng

Mỗi cá nhân hay doanh nghiệp đều phải thực hiện quản lý nguồn tiền thu vào và chi ra. Ở trên quy mô doanh nghiệp, người ta thường áp dụng phương pháp thuật dồn tích. Đó là báo cáo doanh thu trong từng giai đoạn. Bản báo cáo lại phải cho biết lượng tiền thu vào và chia ra. Từ đó, lợi nhuận sẽ được tính toán dễ dàng. Thuật ngữ dòng tiền (CF) hẳn rất hay bắt gặp trong quá trình làm báo dồn tích. Vậy chính xác dòng tiền (CF) là gì? 

Xem thêm

• Lạm phát là gì? Toàn tập thông tin về lạm phát
• Giảm phát là gì? Toàn tập thông tin về giảm phát
• Tỷ suất lợi nhuận gộp là gì? Tìm hiểu về tỷ suất lợi nhuận gộp

Khái niệm dòng tiền (CF) là gì?

Dòng tiền (CF) là gì? – CF hay Cash Flow là thuật ngữ dùng để mô tả sự dịch vụ của dòng tiền vào hoặc ra trong mỗi doanh nghiệp. Đối với một dự án, dòng tiền cho biết quá trình luân chuyển trong suốt thời gian thực thi dự án. Cụ thể, nó cho biết lượng tiền mặt thực tế tại từ thời điểm.

Dòng tiền (CF) là gì? 

Dòng tiền (CF) sẽ được tính theo công thức dưới đây.

Dòng tiền (CF) = Dòng tiền thu về – Dòng tiền chi ra

Từ công thức trên dễ thấy rằng nếu giá trị dòng tiền ở mức âm có nghĩa dòng lượng tiền chi ra đang lớn hơn lượng tiền thu vào. Điều này cho biết doanh nghiệp làm ăn chưa mang lại hiệu quả gì nhiều. Trường hợp giá trị CF lớn hơn 0 cho thấy hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp vẫn diễn ra hiệu quả. Trong hợp CF bằng 0 (hiếm khi xảy ra) sẽ cho biết lượng tiền vào và ra ngang nhau.

Mọi người không nên nhầm lẫn giữa khái niệm dòng tiền và lợi nhuận. Bởi giá trị dòng tiền chỉ mô tả lượng tiền vào ra trong một thời điểm nhất định. Còn lợi nhuận thường tính theo công thức toàn bộ doanh thu trừ đi chi phí trong một dự án hoặc một giai đoạn kinh doanh nào đó của doanh nghiệp.

Vì sao lại cần tính toán dòng tiền CF?

Muốn xác định một dự án hoạt động tốt hay không, dữ liệu CF sẽ cho biết rất nhiều điều

Theo định nghĩa thì dòng tiền chính là sự luân chuyển của tiền tệ, tiền vào hoặc ra khỏi một công ty. Với một loại hình tài hay dự án cũng luôn có sự xuất hiện của dòng tiền. Số liệu này thường được tính toán trong một khoảng thời gian nhất định mang tính hữu hạn. Khi tính toán tiền mặt có thể xem như một phần trong tính toán dòng tiền. Trong phần phân tích, thẩm định dự án người ta sẽ chú ý nhiều hơn đến dòng tiền hơn là lợi nhuận.

Muốn xác định một dự án hoạt động tốt hay không, dữ liệu CF sẽ cho biết rất nhiều điều. Theo đó thời hạn luân chuyển tiền tệ theo hướng đi vào và đi ra được xem như lối vào của nhiều mô hình tài chính.

Khi cần xác định tính thanh khoản của doanh nghiệp, dòng tiền CF dường như là một phần không thể thiếu. Lợi nhuận không nói lên tất cả sự thành công của một doanh nghiệp. Thậm chí đã có không ít công ty có lợi nhuận cao nhưng vẫn rơi vào nguy cơ thất bại chỉ vì không đủ tiền mặt.

Dòng tiền cũng được sử dụng như một thước đo thay thế cho lợi nhuận của doanh nghiệp trong khi thực hiện báo cáo kế toán dồn tích. Các chuyên gia tài chính tin rằng lợi nhuận không đại diện cho tình hình hoạt động thực tế của doanh nghiệp.

Chẳng hạn như công ty A thu về X lợi nhuận nhưng lượng tiền mặt rất thấp. Lý do là bởi mặc dù hàng bán đi nhiều nhưng tỷ lệ nợ âm lại ra rất lớn. Để có thể huy động thêm tiền mặt, công ty A đã thực hiện phát hành cổ phiếu và vay vốn ngân hàng. Trong trường hợp này công ty A chưa hẳn đã kinh doanh hiệu quả bởi lợi nhuận thực là khoản tiền mặt thu về vẫn còn thấp.

Dòng tiền sẽ được sử dụng khi cần đánh giá chất lượng hay hiệu quả thu nhập (không bao gồm chi phí thiệt hại). Cuối cùng phải kể đến vai trò của CF trong thẩm định sản phẩm tài chính (rủi ro tiền mặt, tái cơ cấu đầu tư,..).

Một số thách thức khi áp dụng phương pháp dồn tích

Khi áp dụng phương pháp dồn tích, mỗi doanh nghiệp cần lường trước các thách thức có thể gặp phải.

Một số thách thức khi áp dụng phương pháp dồn tích 

Khâu tính toán thời gian, cách thức quản lý doanh thu, các chi phí và khoản cần chi luôn ảnh hưởng trực tiếp đến bản báo cáo thu nhập. Bên cạnh đó là cả báo cáo thuế, cổ tức. Ngoài ra còn phải kể đến tiền lương cho nhân viên, tiền lãi phải vay. Nhu cầu dòng tiền cũng liên quan đến ngân sách cho khâu phát sản phẩm và đổi mới hoặc nâng cấp cơ sở vật chất.

Hiện nay, cơ quan thuế thậm chí có thể yêu cầu doanh nghiệp báo cáo cả những khoản chi không chi trả trực tiếp bằng tiền mặt. Khoản tiền mặt chiếm tỷ lệ lớn nhất là chi phí khấu hao. Nợ xấu trừ dần và nợ xấu đã xóa cũng tính luôn vào phần tiền mặt. Khoản phí này càng lớn thì lại càng giảm đi phần thu nhập, doanh nghiệp cũng được giảm thuế nhiều hơn. Tuy vậy, chúng lại không nằm trong dòng tiền thực tế.

Lý do không nên thẩm định dự án theo lợi nhuận

Trong phần phân tích, thẩm định dự án người ta sẽ chú ý nhiều hơn đến dòng tiền hơn là lợi nhuận

“Lợi nhuận” có vẻ như tiêu chí rất quan trọng để đánh giá hiệu quả của một dự án. Tuy nhiên trong quá trình thẩm định, người sẽ không dựa quá nhiều vào tiêu chí “lợi nhuận” bởi một số lý do dưới đây.

• Phần doanh thu có thể đã bao gồm cả những khoản thu chưa lấy được (chẳng hạn như hàng bán chịu khách chưa trả tiền). Như vậy, lợi nhuận bao gồm cả khoản tiền “nằm chết” không mang nhiều giá trị khi tính toán hiệu quả của một dự án.
• Các khoản tính toán chi phí lợi nhuận có khả năng đã bao gồm cả chi phí không thể tính bằng tiền. Chẳng hạn như phần khấu hao.
• Trong lợi nhuận người ta vẫn chưa tính hết các chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện dự án. Ví dụ như khoản tiền phân bổ.
• Nhiều khoản phí chưa kịp chi nhưng đã được gói gọn vào phần lợi nhuận, từ đó phản ánh không chính xác hiệu quả của một dự án.
• Lợi nhuận nói chung vẫn chỉ là kết quả tính toán dựa trên sự chủ quan của người thực hiện. Bởi một phương thức kế toán lại cho ra kết quả có đôi chút chênh lệch. Với cùng một chuỗi phát sinh chi phí nhưng cách xử lý trong khâu kế toán của mỗi doanh nghiệp lại cho ra kết quả không đồng nhất.

Tuy nhiên nếu dựa vào dòng tiền, quá trình đánh giá hiệu quả dự án sẽ mang tính khách quan, chính xác hơn. Kết quả CF cho biết hiệu quả tài chính trong thời gian thực của dự án, tính bảo toàn của tiền tệ có giá trị theo thời gian.

Cách hoạch định dòng tiền theo từng dự án

Cách hoạch định dòng tiền theo từng dự án

Mỗi loại hình dự án lại có cách hoạch định dòng tiền khác nhau. Vậy nên trước tiên, bạn cần nắm bắt rõ tính chất của từng dự án.

Phân loại dự án

Các dự án đầu tư trong thực tế hiện nay có thể phân chia thành 2 dạng chính. Cụ thể là dự án mở rộng và dự án thay thế.

• Dự án mở rộng: Dự nào được triển khai khi hệ thống cơ sở hạ tầng, máy móc sản xuất chưa đáp ứng nhu cầu phát triển sản phẩm, dịch vụ.
• Dự án thay thế: Đây là kiểu dự án đầu tư thay thế cho dàn máy móc, cơ sở hạ tầng đã lỗi thời. Sự thay thế này nhằm tiết giảm chi phí sản xuất hoặc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe hơn về yêu cầu an toàn sức khỏe, thân thiện với môi trường.

Hoạch định dòng tiền cho từng loại hình dự án

Dòng tiền thu, chi đối với dự án mở rộng và dự án thay thế có khuynh hướng dịch chuyển không hoàn toàn giống nhau.

Hoạch định dòng tiền đối với dự án mở rộng

• Dòng tiền thu vào: Doanh thu bắt đầu có xu hướng tăng nhanh khi cơ sở vật chất được cải thiện.
• Dòng tiền chi ra: Vì phải đầu tư thay mới dàn máy móc, nâng cấp cơ sở hạ tầng nên dòng tiền chi ra sẽ tăng đột biến. Vốn luân chuyển cũng tăng lên khá nhanh.

Hoạch định dòng tiền đối với dự án thay thế

• Dòng tiền thu vào: Phần doanh thu có thể dịch chuyển theo hướng tăng nhưng tốc độ tăng không quá đột biến. Trong đó tiền thanh lý dàn máy móc cũ cũng được tính vào doanh thu.
• Dòng tiền chi ra: Chi phí vận hành hệ thống gần như không thay đổi, vốn luân chuyển có tăng nhưng không nhiều.

Dòng tiền trong các bản phân tích báo cáo tài chính

Mỗi công ty hoạt động trên toàn thế giới đều phải công bố báo cáo tài chính theo đúng định kỳ đã cam kết. Không chỉ bản thân doanh nghiệp mà nhà đầu tư hoặc người có ý định đầu tư cũng rất quan tâm đến số liệu trong bản báo cáo này. Vì nếu thực hiện trung thực, báo cáo tài chính định kỳ hàng năm sẽ cho biết chính xác hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Dòng tiền trong các bản phân tích báo cáo tài chính 

Các đối thủ và chuyên gia phân tích trong ngành cũng rất quan tâm đến báo cáo tài chính doanh nghiệp. Điều mà mọi người trông mong nhiều nhất chính là kết quả báo cáo liệu có cho biết doanh nghiệp đang hoạt động sinh lãi hay thua lỗ. Hoặc trong tương lai doanh nghiệp đó có khả năng tiếp tục tạo ra doanh thu khả quan không.

Nhằm làm rõ nghi ngại của cổ đông hay các nhà đầu tư, doanh nghiệp sẽ chuyển trọng tâm sang báo cáo doanh thu và báo cáo cân đối kế toán. Đội ngũ kế toán viên có nhiệm vụ ghi chép số liệu liên quan đến tỷ suất ròng, tỷ lệ nợ.

Tuy vậy, khả năng hình thành và quản lý dòng tiền lại là vấn đề được nhà đầu tư quan tâm lúc này. Để giải quyết vấn đề trên, các nhà đầu tư và chuyên gia phân tích lại có xu hướng chuyển sang theo dõi dạng báo cáo dịch chuyển tiền tệ.

Báo cáo luân chuyển tiền tệ là một trong 4 cơ sở đánh giá quan trọng nhất được mỗi doanh nghiệp công bố hàng quý. Bên cạnh đó 3 báo cáo quan trọng khác, chẳng hạn như:

• Báo cáo thống kê thu nhập
• Báo cáo lợi tức
• Báo cáo cân đối kế toán

Tầm quan trọng của dòng tiền trong phân tích tài chính

Tầm quan trọng của dòng tiền trong phân tích tài chính  

Dòng tiền luôn giữ vai trò trung tâm trong phần lớn quy trình phân tích tình hình kinh doanh của mỗi doanh nghiệp.

Phân tích báo cáo tài chính

Tiền mặt cùng với dòng tiền là số liệu quan trọng để đánh giá tình hình hoạt động của một doanh nghiệp bất kỳ. Nhất là khi cần liên hệ giữa nghĩa vụ hiện tại và nhiệm vụ cần thực hiện trong ngắn hạn.

Phân tích kinh doanh và đầu tư

Dòng tiền phản ánh dòng tiền đầu vào và đầu vào khi thực hiện một dự án hay hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp nào đó. Nhờ vào ước tính dòng tiền, bạn có thể phân tích các số liệu liên quan. Chẳng hạn như giá trị dòng hiện tại, mức độ hoàn vốn đầu tư, thời gian cần để hoàn vốn.

Giải thích dòng tiền theo từng bối cảnh

Có lẽ đến đây nhiều người vẫn còn mơ hồ chưa thực sự hiểu rõ dòng tiền (CF) là gì. Vậy phần giải thích theo từng bối cảnh dưới đây hy vọng có thể giúp mọi người hiểu sâu hơn về bản chất của CF.

• Quá trình xác định và quản lý dòng tiền không được gộp vào điều khoản kế toán (không tính vào doanh thu và chi phí)
• Số liệu về dòng tiền rất cần thiết cho việc phân tích đầu tư vào một dự án nào đó
• Số liệu về dòng tiền luôn có mặt trong báo cáo tình hình tài chính.

Nguyên tắc cần tuân thủ trong hoạch định dòng tiền

Số liệu thiệt hại không gộp vào dòng tiền dự án 

Bên cạnh việc nắm rõ định nghĩa dòng tiền (CF) là gì, phần nguyên tắc hoạch định CF cũng rất quan trọng.

Dòng tiền cần đo lường trên cơ sở tăng

Đây là một trong những nguyên tắc đầu tiên khi tiến hành hoạch định dòng tiền. Đặc biệt, bạn cần ghi nhớ công dưới đây.

CF = CF ( trong thực hiện DA ) – CF (không thuộc thực hiện DA)

Dòng tiền tính toán sau thuế

Tính toán dòng tiền sau thuế, kiểm toán viên cần tuân thủ nguyên tắc về đơn vị tính toán và công thức.

• Dòng tiền cần tính toán theo đúng đơn vị đầu tiên cần đánh giá sau thuế
• Số liệu đánh giá dòng tiền sau thuế sẽ cho tính chính xác hơn bởi lợi ích tấm chắn thuế (KH × thuế suất)

Số liệu thiệt hại không gộp vào dòng tiền dự án

Số liệu thiệt hại thuộc vào loại số liệu chìm. Cụ thể là chi tiêu của doanh nghiệp vào các mục đích không liên quan. Phần chi tiêu này không mang về lợi ích gì nên sẽ tính vào phần thiệt hại. Chính bởi không cho biết hiệu quả hoạt động nên trong quá trình thống kê, bạn không nên gộp chi phí thiệt hại vào dòng tiền dự án.

Giá trị tài sản sử dụng cần tính chi phí cơ hội của chúng

Thực chất đây chính là dòng tiền lớn nhất mà tài sản có khả năng tạo ra trong trường hợp không sử dụng vào dự án. Trong quá trình tính phí cơ hội chung với dòng tiền dự án, phí cơ hội cần tính theo mức cao nhất đồng thời cần tính sau thuế. Phần lớn phí cơ hội sẽ tính vào với chi phí dòng chi.

Cần xem xét mọi tác động gián tiếp ảnh hưởng đến tổng tiền

Dòng tiền trong một dự án có thể ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố gián tiếp. Bạn không được bỏ qua chúng, trái lại cần xem xét kỹ lưỡng. Chẳng hạn như:

• Lãi suất vay vốn
• Hoạt động thu thuế với tài sản cần thanh lý
• Số vốn luân chuyển trong dự án

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý lãi vay sẽ không tính vào dòng tiền. Trong quá trình thẩm định, nhà đầu tư độc lập có thể mới là người đưa ra quyết định có rót vốn hay không.

Phần lãi vay cần tính vào danh mục chi phí sử dụng nguồn vốn nhằm mục đích chiết khấu dòng tiền. Nếu cố tình tính lãi vào dòng tiền có nghĩa lãi đã bị tính 2 lần giống nhau.

Dòng tiền và mối liên hệ với lạm phát

Dưới tác động của lạm phát, lãi suất thực đã biết đổi thành lãi suất chỉ khả dụng theo danh nghĩa. Tính không đồng nhất của lãi suất và dòng tiền dễ khiến việc thẩm định dự án gặp sai sót.

Vậy nên đối với chiết khấu thực thì bạn cần áp dụng lãi suất thực. Ngược lại nếu chiết khấu dòng tiền theo danh nghĩa, bạn cũng chỉ nên áp dụng lãi suất thực tương ứng.

Cách để cải thiện dòng tiền trong doanh nghiệp

Cách để cải thiện dòng tiền trong doanh nghiệp 

Dòng tiền tỷ lệ thuận với nguồn tiền thu về. Có nghĩa tiền thu về càng nhiều thì tổng giá trị dòng tiền lại càng lớn. Vậy để cải thiện chỉ số CF, bạn cần tìm cách để doanh nghiệp thu về càng nhiều tiền càng tốt thông qua việc kết hợp nhiều phương pháp.

• Cải thiện doanh số bán hàng thông qua việc giới thiệu sản phẩm mới, tổ chức các đợt khuyến mãi kích cầu.
• Xả hàng tổng kho bằng việc giảm giá, tặng quà kèm theo sản phẩm mới.
• Mở rộng mạng lưới phân phối hàng hóa để đưa sản phẩm tiếp cận gần hơn với khách hàng.
• Cho thuê hạ tầng, thiết bị chưa hoặc không cần dùng đến.
• Phát hành cổ phiếu thông qua việc niêm yết trên các sàn chứng khoán. Đây cách huy động vốn tiền mặt nhanh đang được nhiều công ty áp dụng.

Nếu phối hợp bài bản những phương pháp trên, doanh nghiệp hoàn toàn đủ sức thu về lượng tiền mặt trong thời gian ngắn. Từ đó cải thiện rõ rệt chỉ dòng dòng tiền. Doanh nghiệp cũng vì vậy mà được bổ sung nguồn lực tái đầu tư nâng cao hoạt động về lâu về dài.

Tổng kết

Dòng tiền sẽ phản ánh tương đối chính xác hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nào đó. Trong quá trình thẩm định đánh giá dự án, người ta thường dựa vào số liệu dòng tiền thay vì lợi nhuận. Đến đây hy vọng phần chia sẻ của bài viết đã phần nào giúp bạn định nghĩa rõ ràng dòng tiền (CF) là gì!